De geruchten over de Nikon Z 9 waren al heel lang op internet te vinden, lang voordat Nikon officieel de ontwikkeling van de camera in maart 2021 aankondigde. We moesten tot eind oktober wachten voordat de camera eindelijk officieel aangekondigd werd. Ik kreeg van Nikon een pre-production model ter beschikking om gedurende een aantal dagen een eerste impressie van deze prachtige camera te krijgen.

Het Nikon Z 9 pre-production model met de nieuwe Z 24-120mm f/4 S, en de Z 100-400mm f/4,5-5,6 VR S

De Nikon Z 9 is niet zomaar een camera. Het is de mirrorless versie van de Nikon D5 / D6 en het is niet vreemd om hetzelfde design met ingebouwde grip terug te zien. Maar de camera heeft ook dezelfde kenmerkende hoekige bovenkant van de Z-serie camera’s die de afgelopen jaren zijn verschenen. Die vorm is natuurlijk mogelijk door het ontbreken van het pentaprisma en de spiegel. Nikon heeft er ook voor gekozen om de mechanische sluiter volledig weg te laten. Daarmee heeft het merk een hele gedurfde stap genomen, erop vertrouwend dat de nadelen van alleen een elektronische sluiter volledig onder controle zijn.

Belangrijkste specificaties

• 45,7 megapixel gestapelde CMOS sensor
• 30 beelden per seconde in JPEG
• 20 beelden per seconde in RAW (buffer voor 1000+ beelden)
• 120 beelden per seconde in JPEG bij 11 megapixel resolutie
• Oog-AF, gezichts-AF en lichaams-AF voor zowel mensen als dieren
• Mogelijkheid om tot maximaal 9 verschillende onderwerpen tegelijk te detecteren
• Voertuig AF beschikbaar
• 3D autofocus tracking
• AF gevoeligheid tot -5 EV (-8,5 EV in starlight modes met f/1,2 objectief)
• Sluitertijd instelbaar van 1/32.000 sec tot 90 seconden (activeren in menu)

• 8K/30p video en 4K-from-8K, met ProRes 422 HQ
• Interne 10-bit N-Log en HLG
• Full size HDMI aansluiting
• 3,69 megapixel 60fps OLED EVF met grote helderheid en zonder blackout
• 3,2 inch touchscreen LCD met 4 assig kantelsysteem
• Dubbel CFexpress Type B of XQD kaartsloten
• Volledige elektronische sluiter met hoge leessnelheid
• Verlichte toetsen op de achterkant
• Bescherming van de sensor bij uitschakelen
• Ingebouwde beeldstabilisatie

De Nikon Z 9 in volle glorie. Een prachtige camera met erg goede specificaties. Opvallend is het volledig ontbreken van een mechanische sluiter

Het is belangrijk om te beseffen dat ik hier een pre-production model in handen had. Dat betekent dat dit niet het uiteindelijke productiemodel zal zijn. Alle foto’s in dit artikel zijn de JPEG bestanden, gemaakt met een JPEG instelling. Ze zijn bovendien onbewerkt.

Het uiterlijk van de Nikon Z 9

Voor wie een Nikon D5 of D6 in handen heeft gehad, zal de Nikon Z 9 heel vertrouwd zijn. De camera is echter wel 20% kleiner dan de eerst genoemde camera’s. Dit is voornamelijk te danken aan het ontbreken van het pentaprisma en het spiegelhuis, natuurlijk. De Nikon Z 9 is met 1340 gram echter geen lichte camera. Zeker vergeleken met de Z 6 en Z 7 serie is de Nikon Z 9 veel groter en zwaarder.

De Nikon Z 9 is geen kleine mirrorless camera. Met een gewicht van 1340 gram is het momenteel waarschijnlijk de zwaarste. Maar het gebruik is prettig.

De overeenkomst met de Nikon D5 en D6 gaat verder dan alleen het formaat en vorm. De knoppen en wieltjes komen grotendeels overeen, waardoor je zonder veel gewenning direct met deze mirrorless camera aan de slag kunt. Het grootste verschil is misschien wel het 3,2 inch grote LCD scherm op de achterzijde. Dit is namelijk kantelbaar via een ingenieus 4-assig systeem.

Het 3,2 inch LCD scherm heeft een 4-assig kantelsysteem dat erg flexibel is. Je kunt het echter niet naar voren draaien voor vlogging of selfie doeleinden.

Het kantelsysteem wijkt sterk af van het volledig kantelbare scherm dat je bijvoorbeeld bij de Canon EOS R3 aantreft. In zekere zin voelt het systeem van Nikon veel robuuster aan, omdat het niet op één enkele as beweegt. Het nadeel is het ontbreken van de mogelijkheid om het scherm naar voren te kantelen. Selfies en het vloggen is met de Nikon Z 9 heel wat lastiger. Van de andere kant, een camera van dit kaliber zal minder snel voor dat doel gebruikt worden.

De Nikon Z 9 heeft weinig verrassingen in petto als het op bediening aankomt. De knoppen en wieltjes zijn bekend voor de fotograaf die dit kaliber camera al gebruikt. De verticale grip en dubbele bediening maakt het schakelen tussen horizontaal en verticaal fotograferen heel eenvoudig. De beeldinformatie van het LCD scherm kantelt mee als de camera gekanteld wordt. Dat is wel zo handig.

De Nikon Z 9 in vogelvlucht. Voor wie een D5 / D6 kent, zal het uiterlijk van de Z 9 niet veel verrassingen geven.

Een duidelijk informatiescherm bovenop, voldoende programmeerbare toetsen, en een dubbele bediening.

De grip lijkt iets smaller te zijn dan de Nikon D5 / D6 modellen, maar het vasthouden van de Nikon Z 9 is prettig en comfortabel. Het gewicht van de camera is geen enkel probleem door de goede ergonomie.

Er zijn weinig bijzonderheden over het menu te melden. Het bestaat uit het bekende systeem dat al in vele generaties Nikon camera’s gebruikt wordt. Ook hier geldt dat de doorwinterde Nikon fotograaf zonder problemen aan de slag kan met de Nikon Z 9.

Een greep uit het menu van de NIkon Z 9. Let op de snelheid in beelden per seconde, en de flits synchronisatietijd.

Het menu is natuurlijk aangevuld met de functies die typerend zijn voor mirrorless camera’s. Denk daarbij aan de instellingen van de elektronische zoeker, en natuurlijk de autofocus mogelijkheden die mirrorless camera’s bieden. Bij het roteren van de camera van horizontaal naar verticaal draait het menu mee. Kleine aanpassingen zoals de mogelijkheid om opties aan of uit te zetten zonder in het submenu te gaan, maken het gebruik sneller en prettiger.

De werking van de knoppen van de camera zijn naar wens te veranderen. Een van de grote veranderingen is de verplaatsing van de weergaveknop, die van linksboven naar rechtsonder is verplaatst. De knop voor het slot kan bijvoorbeeld naar wens weer een weergave functie krijgen, als je dat prettiger vindt.

Naast het naar persoonlijke voorkeur aanpassen van de knoppen, waarbij er maar liefst drie Fn knoppen op de voorzijde van de camera zijn, is er ook het “i-menu” waarin maximaal twaalf veel gebruikte functie geplaatst kunnen worden. Tot slot is er het Mijn Menu, om de meest gebruikte menu opties in te verzamelen voor snelle toegang. Het menu is niet alleen via de knoppen te bedienen, maar ook volledig via het touchscreen.

Accu, geheugenslots, en de snelheid

De stroom voor de Nikon Z 9 wordt verzorgd door een nieuwe EN-EL18d accu van 3300 mAh. Met deze accu zou je volgens opgaaf rond de 800 beelden kunnen fotograferen, afhankelijk van de instellingen. In de praktijk zijn er veel meer foto’s op één acculading te maken.

De Nikon Z 9 heeft een nieuwe accu, maar kan ook de oudere types gebruiken.

Wanneer je met 20 of 30 beelden per seconde fotografeert, of zelfs de supersnelle 120 beelden per seconde, zal het aantal beelden per acculading vele malen hoger zijn dan wat opgegeven is. Na een middagje actiefotografie had ik na bijna 1500 foto’s nog steeds 40% lading over.

De Nikon Z 9 kan ook overweg met de oudere EN-EL18 batterijen. Het is zelfs mogelijk om de accu’s in de camera op te laden via de USB-C aansluiting.

Al die beelden moeten razendsnel opgeslagen kunnen worden. Daarvoor zijn twee geheugenslots ter beschikking, geschikt voor XQD of CF Express type B kaarten. Deze kaarten garanderen de benodigde schrijfsnelheid om de enorme hoeveelheid data van de 45 megapixel bestanden te verwerken, of de 8K video opnames.

Je kunt XQD kaarten gebruiken, of CF Express type B.

De snelheid van de Nikon Z 9 is verbluffend. Fotografeer je in RAW of RAW + JPEG, dan is het mogelijk om maar liefst 20 beelden per seconde te fotograferen in de volledige resolutie van 45 megapixels. Wanneer alleen JPEG gekozen wordt, is zelfs 30 beelden per seconde haalbaar in volle resolutie.

Heb je voldoende aan 11 megapixels, dan kun je zelfs maximaal 120 beelden per seconde fotograferen. De hoeveelheid beelden die je op deze manier achter elkaar kunt maken is nagenoeg onbeperkt. In RAW compressed bestandsformaat is de buffer voldoende voor meer dan 1000 foto’s. Het aantal zakt aanzienlijk wanneer RAW + JPEG gekozen wordt. Afhankelijk van de soort RAW + JPEG bestanden kan het terugvallen naar een twintigtal beelden per burst.

Dit is natuurlijk ook afhankelijk van de snelheid van de kaart. Voor deze test heb ik gebruik gemaakt van een Sandisk CF Express type B, Extreme Pro 128GB met een opgegeven schrijfsnelheid van maximaal 1200 MB/s. De Nikon Z 9 geeft je ook de gelegenheid om het HEIF formaat te kiezen.

Omdat het raw bestandsformaat nog niet ondersteunt wordt door Adobe, heb ik alleen JPEG bestanden kunnen gebruiken.

Autofocus mogelijkheden

De Nikon Z 9 is een mirrorless camera, dus is oog-AF, gezichts-AF en lichaams-AF mogelijk. De camera herkent een oog als het onderwerp nog heel klein in beeld is. Dit is een enorme verbetering ten opzichte van de Z 6 en Z 7 modellen. Is een oog niet zichtbaar, dan wordt er automatisch overgeschakeld naar het hoofd of lichaam van het onderwerp. Je kunt kiezen tussen oog-AF voor mensen of dieren. Er is ook de mogelijkheid om de camera voertuigen te laten herkennen, perfect voor motorsport.

De Nikon Z 9 heeft de mogelijkheid om automatisch tussen oog-AF voor mensen en voor dieren te laten kiezen, een optie die ik miste bij de Z 6 en Z 7 serie camera’s. Vooral in situaties waarbij je beiden nodig kan hebben is dit onmisbaar en het maakt de oog-AF van de Nikon Z 9 veel flexibeler. Heb je echter maar één van de opties nodig, mensen, dieren, of voertuigen, dan is het beter om speciaal voor de desbetreffende autofocus optie te kiezen. Hiermee voorkom je dat het systeem per ongeluk verkeerd kiest.

Het autofocus menu laat weinig fine tuning toe. De camera presteert echter uitstekend, mede dankzij de 3D AF tracking en oog-AF.

Een hele welkome optie is ook de terugkeer van de 3D autofocus tracking. Ook op dat gebied is de autofocus vele malen beter dan wat we aantroffen bij de Z 6 en Z 7 serie camera’s. De Nikon Z 9 kan 90% van het beeld gebruiken voor tracking, waarmee de nauwkeurigheid en flexibiliteit ook de D5 en D6 overtreft.

Met de 3D AF tracking volgt de camera het onderwerp perfect. Maar het neemt niet direct een gezicht of oog waar. Heb je op een ander lichaamsdeel scherpgesteld, dan zal dat vastgehouden worden. Richt je in eerste instantie op een gezicht of oog, dan zal de 3D tracking dat wel herkennen.

Zijn er veel onderwerpen, dan is het belangrijk om het eerste focuspunt bij 3D AF tracking op de juiste plek te zetten. Met breedveld AF kan de oog-AF van de Nikon Z 9 maximaal negen onderwerpen tegelijkertijd herkennen. (Z 100-400 op 400mm, ISO 4.500, f/5,6, 1/500 s)

Wil je volledig gebruik maken van de automatische herkenning van een gezicht of oog, dan kun je de breedveld AF kiezen met oog-AF ingeschakeld. Op dat moment wordt er direct op een gezicht of oog scherp gesteld, en heb je de mogelijkheid om met de joystick tussen de verschillende ogen die herkend worden te schakelen. Deze optie is er bij de 3D AF tracking niet. De oog-AF van de Nikon Z 9 kan maar liefst negen verschillende personen tegelijk herkennen.

De 3D AF tracking houdt het onderwerp perfect scherp. Is er een gezicht of oog in beeld, dan pikt de autofocus dat er perfect uit. (Z 100-400 op 120mm, ISO 2.500, f/4. 1/500 s)

Wil je snel schakelen tussen de verschillende autofocus mogelijkheden? Dan heeft de Nikon Z 9 links op de zijkant een speciale knop om te schakelen. Zo kun je razendsnel wisselen tussen breedveld voor volledige oog-AF, of de 3D AF tracking. Of een van de tien andere AF standen.

De mogelijkheden om de autofocus van de Nikon Z 9 te finetunen is minder uitgebreid dan ik verwachtte. De enige mogelijkheid die ik vond was het instellen hoe lang de autofocus op een onderwerp gehouden wordt als het zicht tijdelijk geblokkeerd wordt. Hiermee wilde de camera wel eens te snel overschakelen naar een ander persoon.

Afgezien van de reactiesnelheid op het wisselen van een onderwerp dat in beeld komt, is het systeem verder niet te finetunen. De 3D AF tracking werkt echter erg goed en met 20 beelden per seconde is geen actie je te snel af (Z 100-400 op 400mm, ISO 2.800, f/5,6, 1/1000 s)

De camera heeft geen mechanische sluiter. Dat betekent dat de foto’s in principe geruisloos gemaakt worden. Nikon heeft er voor gekozen om een sluitergeluid te introduceren dat duidelijk hoorbaar is, maar niet overheersend. Desgewenst kan dat geluid uitgeschakeld worden. De indicatie dat er foto’s gemaakt worden is bovendien in de zoeker zichtbaar. Je kunt kiezen tussen donkere blokken naast het beeld, lijnen rondom het beeld, of je kunt het beeld laten knipperen. Deze mogelijkheid is geen overbodige luxe. Heb je het niet in de gaten, dan heb je binnen enkele seconden ongewild al 40 of meer foto’s gemaakt.

De knippervrije elektronische zoeker maakt het eenvoudig om je onderwerp te volgen. De oog-AF houdt de scherpte perfect op het oog. (Z 100-400 op 180mm, ISO 500, f/5,6, 1/1000 s)

De elektronische zoeker heeft geen blackout. Dat betekent dat je zonder enige onderbreking het onderwerp in beeld kan houden en volgen. Hoewel de zoeker slechts 3,69 megapixels telt, en niet meer dan 60 fps telt, blijft de resolutie en beeldverversing in alle gevallen gehandhaafd. Hierdoor kijkt de elektronische zoeker alsof je door een optische zoeker kijkt.

Gestapelde CMOS sensor

De CMOS sensor is een volledig nieuwe sensor van 45,7 megapixels. Het is een gestapelde sensor die bijzonder snel gelezen kan worden. Die snelle leessnelheid is een belangrijke reden waarom Nikon geen mechanische sluiter in de Nikon Z 9 heeft gestopt.

De Nikon Z 9 heeft een 45,7 megapixel gestapelde sensor met een heel snelle leessnelheid.

Dankzij de snelle leessnelheid van de sensor treedt het rolling shutter effect niet of nauwelijks op. Het is Nikon bovendien gelukt om zo de camera een flits synchronisatietijd van 1/200 seconde te geven. Dat is nagenoeg even snel als wat veel mechanische sluiters kunnen.

Het ISO bereik van de Nikon Z 9 loopt van ISO 64 tot ISO 25.600, met de mogelijkheid om deze 3 stops uit te breiden (ISO 32 tot met ISO 102.400). In de JPEG* instelling zorgt de camera bij ISO 12.800 en 25.600 voor een voldoende ruisreductie om ruis weg te filteren, maar de foto’s verliezen daarmee wel veel detail. Het resultaat is wat wollig. Aangezien de RAW bestanden van de Nikon Z 9 nog niet herkend worden door de raw converters, had ik alleen de JPEG bestanden ter beschikking.

Fotograferen onder slecht licht vergt hoge ISO waarden als de sluitertijd snel moet zijn. De ruisreductie laat bij ISO 12.800 zeker zijn sporen na. Dit is een in-camera JPEG (Z 24-120 op 46mm, ISO 12.800, f/4, 1/200)

De Nikon Z 9 gaat standaard tot ISO 25.600. De ruisreductie geeft het JPEG beeld een wat soft uiterlijk. Mogelijk zal met een raw bestanden meer detail behouden kunnen worden. (Z 24-120 op 24mm, ISO 25.600, f/4, 1/320 s)

De kwaliteit van de JPEG beelden en de ruisonderdrukking zijn mogelijk nog niet het definitieve eindresultaat. De beelden komen immers van een pre-production Nikon Z 9. Bovendien zal de edit van een raw bestand mogelijk een balans tussen ruis en detaillering kunnen opleveren die meer naar persoonlijke wens is.

Mijn eerste indruk van de Nikon Z 9

Ik had slechts een aantal dagen om met de Nikon Z 9 te fotograferen. Daarbij is direct opgevallen hoe prettig de Nikon Z 9 in gebruik is. De camera is robuust, ligt goed in de hand, en is razendsnel. De autofocus werkt vele malen beter dan elke andere Nikon Z-serie camera die ik eerder gebruikt heb. De terugkeer van de 3D AF tracking is erg welkom, maar er is toch een leercurve nodig om de juiste AF functie te kiezen voor de juiste situatie, zeker als je veelvuldig gebruik gaat maken van de oog-AF en voertuig herkenning.

Het is een fantastische camera voor het fotograferen van actie. De autofocus is snel en nauwkeurig, veel beter dan alle eerdere camera's uit de Z-serie. (Z 100-400 op 170mm, ISO 400, f/5,6, 1/500 s)

Het is misschien nog te vroeg om over voordelen en nadelen te spreken, zeker omdat ik de camera niet zo lang heb kunnen gebruiken. Maar ook vanwege het feit dat het om een pre-production model gaat. Met andere woorden, het is nog niet het uiteindelijk model dat in de winkel komt te liggen. Toch wil ik wel vertellen wat mij in die korte tijd beviel, en waar ik nog wel verbetering zou zien.

Met de Z 9 heeft Nikon een echte winnaar op de markt gebracht. Complimenten.

Het is me opgevallen dat vrijwel alle nadelen van de vorige modellen in de Z-serie in deze nieuwe camera zijn aangepakt. Nikon heeft met de Z 9 duidelijk een winnaar op de markt gebracht. Met de hoge resolutie, de snelheid, en de fantastische autofocus is het een echte aanrader. En bovendien is de camera heel scherp geprijsd. Ik ben erg onder de indruk van de Nikon Z 9.

Over de video functies

Waar ik het nog niet over heb gehad is de video mogelijkheden van de Nikon Z 9. Die mogen namelijk niet onderschat worden. Je hebt de beschikking over filmen in 8K resolutie met 30p, 25p, of 24p. De 4K en FHD resolutie geeft daarbij ook nog een 60p, 100p en 120p opname mogelijkheid. Niet alleen voor de 8K video wordt de gehele sensor gebruikt, maar ook voor de 4K video. Je krijgt een oversampled beeld dat een bijzonder scherp beeld zal opleveren.

Niet alleen de fotografen worden in de watten gelegd. De film functies van de Nikon Z 9 beloven veel, waaronder filmen in 8K en 120 fps in 4K.

De camera biedt bovendien veel flexibiliteit in de codex die voor de opnames gebruikt worden. Denk aan de 8-bit H.264 en H.265 codex, of een 10-bit H.265 codec. Er is ook 10-bit ProRess 422 HQ beschikbaar. Je hebt bovendien de beschikking over HLG en N-log. Dankzij de snelle leessnelheid van de sensor is er weinig gevaar voor het typische rolling shutter effect. Ik heb dit in het uitproberen niet kunnen waarnemen.

Aangezien ik fotograaf ben, en geen filmmaker, kan ik verder weinig vertellen de prestaties op video gebied. Tijdens de paar dagen dat ik deze camera in bezit had, heb ik de video mogelijkheden ook verder niet bekeken. Maar de specificaties beloven dat ook op dit gebied de camera heel goed kan presteren.

De Nikkor Z 100-400mm f/4,5-5,6 VR S

Het nieuwe Z 100-400mm is nog wel even het vermelden waard. Dit objectief is prachtig compact met een mooi bereik dat veel fotografen zal aanspreken. Het is geschikt voor vele soorten fotografie, waaronder vogelfotografie. Ik heb het objectief tijdens deze korte review veel gebruikt voor het fotograferen van een aantal vogels, maar ook voor veel van de actiefotografie.

Door de relatief kleine lensopening van f/5,6 op 400mm was er wel de noodzaak voor het gebruik van hoge ISO waarden. Zeker met actiefotografie tijdens de donkere dagen in november, of tijdens de atletiek training in de avond. Dit is echter zeker niet ten nadele van het objectief, natuurlijk.

De nieuwe Z 100-400mm f/4,5-5,6 VR S ligt prettig in de hand, en heeft een mooi bereik.

Het objectief is voorzien van een venster waar je desgewenst diafragma, brandpunt, of scherpstelafstand in kunt weergeven.

Het objectief is voorzien van een display waarop naar wens brandpunt, scherpstelafstand of diafragma weergegeven kan worden. Er is een hele smalle functiering waarmee je het diafragma kan verzetten. Het objectief is ook voorzien van een aantal programmeerbare Fn toetsen.

Opvallend is de afwezigheid van een knop voor de VR instellingen. Alleen scherpstelling en een scherpstel beperkingsknop is beschikbaar. Toch heeft dit objectief een ingebouwde vibration reduction die perfect kan samenwerken met de Nikon Z 9. Het objectief neemt namelijk de pitch en yaw over van de camera body, wat met een mooi woord synchro-VR genoemd wordt. Zo kan het objectief maar liefst tot 5,5 stops stabiliseren.

De Z 100-400mm f/4,5-5,6 VR S is een prettig objectief dat wat grootte vrijwel overeenkomt met een 70-200mm f/2,8 objectief. Met een gewicht van 1435 gram is het objectief niet al te zwaar, en zelfs veel lichter dan bijvoorbeeld de 200-500mm. Er is bovendien een hele korte slag om van 100mm naar 400mm te zoomen zonder dat de balans van het objectief verstoord wordt. Het zwaartepunt van het objectief verandert namelijk niet wanneer er gezoomd wordt. Het enige wat misschien een nadeel genoemd kan worden is de heel smalle functiering voor het diafragma.

Galerij

Nikon Z 9 met Z 100-400 op 100mm, ISO 4.500, f/4,5, 1/1000 s

Nikon Z 9 met Z 100-400 op 100mm, ISO 5.600, f/4,5, 1/1000 s

Nikon Z 9 met Z 100-400 op 140mm, ISO 25.600, f/4,8, 1/320 s

Nikon Z 9 met Z 100-400 op 400mm, ISO 4.500, f/5,6, 1/500 s

Nikon Z 9 met Z 100-400 op 400mm, ISO 5.000, f/5,6, 1/500 s

Nikon Z 9 met Z 100-400 op 105mm, ISO 5.000, f/4,5, 1/500 s

Nikon Z 9 met Z 100-400 op 400mm, ISO 11.400, f/5,6, 1/500 s

Nikon Z 9 met Z 100-400 op 155mm, ISO 3.200, f/5,6, 1/1000 s

Nikon Z 9 met Z 24-120 op 48mm, ISO 400, f/9, 1/20 s

Nikon Z 9 met Z 100-400 op 400mm, ISO 1.250, f/5,6, 1/400 s