U heeft geen producten in uw winkelwagen.
Review Fujifilm X-T3 door Bas Breetveld
Review Fujifilm X-T3
Dit is mijn eerste review voor Cameraland, eerst een kleine introductie over mezelf. Mijn naam is Bas Breetveld (1969). Vanuit een diepe fascinatie voor alles wat op, aan en in het water leeft is mijn fotografie op jonge leeftijd ontstaan. Het liefst zit ik ’s ochtends vroeg op het water in mijn kano om het magische sfeertje bij het opkomen van de zon vast te leggen. Het gebruik van een statief is hierbij onmogelijk. Dit stelt bijzondere eisen aan de apparatuur en natuurlijk mijn vaardigheden om vanuit de hand met tamelijk lange sluitertijden te kunnen werken. Na 10 jaar Canon werd het voor mij tijd voor iets anders, mirrorless natuurlijk.
Binnenkort verhuizen mijn vrouw en ik naar het Groene Hart van Nederland, daar waar de kunstschilders van de Haagse School neerstreken omdat het licht, landschap en de wolkenpartijen hier zo mooi zijn. Daarnaast vonden zij eind 19e eeuw al dat de tijd hier had stilgestaan. Voor ons gevoel is dat nog steeds zo. Ik ging op zoek naar een camerasysteem dat de kleuren en ‘karakter van het beeld’ levert die erbij passen. Op deze manier kwam ik uit bij Fujifilm!
Kennismaking met Fujifilm
Terwijl ik mezelf blind zat te staren op het huidige aanbod en introductie van nieuwe full frame systeemcamera’s, kwam de lancering van de Fujifilm X-T3 voorbij. Al googelend op het Fujifilm X systeem werd ik steeds enthousiaster. Tot een paar jaar terug waren het vooral portret-, straat-, en reisfotografen die dit systeem omarmden. De laatste jaren zijn er steeds meer natuur en zelfs gespecialiseerde landschapsfotografen bij gekomen die hun enthousiasme voor dit systeem delen op internet, ondersteund door erg fraaie beelden. Een veel gelezen opmerking is: “Fujifilm X gaf mij het plezier in de fotografie terug.” ‘Karakter’ van het beeld, samen met de kleuren, is één ding. Dat het een erg leuke camera is met klassieke uitstraling, is een tweede. Maar hoe zit het met de beeldkwaliteit?
Fujifilm kleuren
Iedere fotograaf die al wat langer meegaat kent natuurlijk de filmrolletjes van Fujifilm met misschien de goede oude Velvia diafilm als favoriet. Hun kleurexpertise hebben ze meegenomen naar het digitale tijdperk. De output van de Fujifilm camera’s is dan ook zeer herkenbaar in de bekende Fujifilm kleuren! Voordeel van het digitale tijdperk is dat we nu ter plaatse kunnen kiezen welke beeldstijl het gaat worden via de camera, of achteraf achter de computer. Al hun bekende filmstijlen zitten als JPG-preset in de camera verwerkt. De kwaliteit van deze JPG’s is zeer hoog. Voor wie deze beeldstijlen bevalt, loont het nauwelijks om in RAW te fotograferen, zo goed ziet het eruit!
Wie toch in RAW (RAF voor Fujifilm) wil fotograferen, kan gebruik maken van Fujifilms eigen RAW-converter. Adobe en Capture One hebben hun beeldstijlen ook opgenomen als preset! Meestal was ik klaar met bewerken door slechts één van deze beeldstijlen te kiezen. Simpel! De kleuren van Fujifilm zijn zéér uitgesproken, ze zijn anders dan we van alle andere merken gewend zijn. Zitten de meeste merken binnen het gemiddelde, Fujifilm durft het aan om hier ver buiten te gaan zitten. Kleur laat zich moeilijk benoemen en het is allemaal afhankelijk van smaak. Het is handig om hier een goed naar te kijken. Misschien ben je er meteen helemaal weg van, zoals ik, het kan ook niet je smaak zijn. Wanneer je in RAW fotografeert kan het natuurlijk nog alle kanten op met de kleuren, maar het blijft ‘anders’. In onderstaande foto heb ik geprobeerd zoveel mogelijk kleur te stoppen die typerend zijn is voor Fujifilm.
Geen full frame sensor?
Wat bezielt een fabrikant om zich in deze tijd nog te richten op camera’s met een beeldsensor op APS-C formaat voor een prijs waar je bijna een full frame camera kunt kopen, zoals de X-H1? Zo had ik mezelf altijd afgevraagd en verder niet naar Fujifilm X gekeken, totdat de razendsnelle X-T3 werd geïntroduceerd met een gloednieuwe, supermoderne, BSI-sensor.
Vanaf de Canon 5D mark III was ik full frame gegaan en had volop genoten van de voordelen ervan, met name het fotograferen van bevers in de Biesbosch bij zeer moeilijke lichtomstandigheden. Een eenvoudig rekensommetje leert dat het lichtgevoelig oppervlak van een full frame sensor ruim 2 maal groter is dan van een APS-C sensor. Zo pakt een dergelijke sensor ruim twee maal zoveel licht, fotonen en dus beeldinformatie. Hoe meer, hoe beter, toch? Deze review zal antwoord geven op deze vragen.
Hoe krijgen ze het voor elkaar?
Vrij snel had ik in de gaten dat het goed zit met de beeldkwaliteit van de Fujifilm X-serie, ook bij het zien van foto’s op groot formaat en na het downloaden van RAW’s, of RAF’s zoals de ruwe bestanden van Fujifilm heten. Fujifilm maakt geen gebruik van het Bayer-patroon voor de rangschikking van het kleurenfilter op de sensor, maar maakt gebruik van een eigen ‘X-trans patroon’, om moiré te voorkomen. Zo kunnen ze het zich veroorloven geen enkel filter te gebruiken op de beeldsensor. Geen filter betekent meer licht op de fotodiodes.
Dit is wat Fujifilm er zelf over zegt op hun website: "Gebaseerd op onze ervaring met traditionele fotografische films, heeft FUJIFILM een innovatieve kleurfilterreeks opgenomen waardoor de noodzaak voor een optical low-pass filter tot het verleden behoort. Deze revolutionaire sensor bereikt nieuwe hoogtes ten aanzien van resolutiekwaliteit en kleurreproductie en levert schitterende optische prestaties van elk objectief". Als reviewer moet je wat objectiever blijven en kun je zoiets niet schrijven, maar schijnbaar werkt het.
Bovenop deze speciale sensor-technologie zijn de objectieven van Fujifilm van een zeer hoge kwaliteit. Kenners met naam durven ze zelfs te vergelijken met die van Leica en dat is nogal wat! Het is bijvoorbeeld bekend dat Hasselblad objectieven laat maken bij Fujinon. Zó krijgen ze het dus voor elkaar om het verschil tussen een full frame sensor en APS-C formaat te minimaliseren en misschien zelfs tot nul te reduceren tegenover sommige huidige full frame DSLR’s.
Fujifilm objectieven voor de X-T3 en alle andere X-modellen.
Fujifilm heeft een zeer uitgebreid programma van mooie objectieven van 8 tot 400mm in zeer diverse prime en zoomlenzen en daarmee een fraai compleet systeem. Vooral de lichtsterke F/1.4 en zelfs F/1.2 objectieven zijn snoepjes met als knaller de 16mm F/1.4 met een minimale scherpstel-afstand van slechts 15cm tot de sensor. Dit betekent dat je tot enkele centimeters voor de frontlens scherp kunt stellen. Dit biedt natuurlijk ongekende mogelijkheden. Omdat de APS-C sensor kleiner is dan die van een full frame, kunnen de objectieven evenredig kleiner gebouwd worden. In de praktijk scheelt dit enorm in combinatie met de compacte bodies!
Fujifilm X-T3 en de BSI sensor
BSI staat voor ‘back side illuminated’ sensor. Feitelijk is een dergelijke sensor omgedraaid en liggen de lichtgevoelige diodes direct aan de oppervlakte met de ‘bekabeling’ aan de achterkant. In plaats van andersom met de ‘bekabeling’ tussen de lichtgevoelige diodes. Bovendien is deze bekabeling van koper i.p.v. aluminium.
- Dit maakt dat het lichtgevoelig oppervlak groter is.
- Dit vergroot het dynamisch bereik aanzienlijk, al schijnt dit vooral op te gaan voor sensortjes van zeer klein formaat zoals in smartphones.
- Het vergroot de uitlees-snelheid enorm. Deze is verkort tot 1/50 seconde. Dit beperkt het ‘rolling shutter effect’.
- Het geeft een snellere autofocus!
Kortom: deze sensor is dé verbetering die de Fujifilm X-T2 nodig had.
Gerelateerde producten
Specs van de Fujifilm X-T3
De specs en lijst met features van de Fujifilm X-T3 zijn zeer indrukwekkend, o.a:
- Een BSI (backside illuminated sensor) met 26.1 megapixels
- 11 beelden per seconde met mechanische sluiter
- 20 beelden per seconde met elektronische sluiter
- 30 beelden per seconde met elektronische sluiter in een speciale crop modus bij 16,6MP
- Geen blackout bij gebruik van de elektronische sluiter
- 4K video met 60 fps
- 425 autofocus punten
- Oogdetectie-autofocus
- ISO 160 t/m 12.800 uitbreidbaar tot ISO 80 t/m 51200
- Elektronische zoeker met 3.69 miljoen beeldpunten en een snelheid van 100 fps.
- Filmen in 4K/60P. Ik gebruik mijn camera uitsluitend voor de fotografie en kan hier verder niet op in gaan, helaas.
- Verder te veel om op te noemen, zie hier de complete lijst met specs en features.
Op basis van bovenstaande is mijn keuze voor de Fujifilm X-T3 gemaakt die ik op woensdagavond 19 september bij de speciale ‘kickoff party’ op zou halen. Na een enerverende presentatie van Jim van der Plas kwam Ed echter met de mededeling dat we nog heel even moesten wachten. Op het laatste moment werden de camera’s niet uitgeleverd t.b.v. een firmware update op het laatste moment. Een paar dagen later kwam hij dan via de post.
Vormgeving en ergonomie
De Fujifilm X-T3 lijkt als 2 druppels water op de X-T1 en X-T2: de camera is lekker compact, zonder te iel in de hand te liggen. Voor iedere instelling heb je een fraaie draaiknop bovenop de camera zitten, net als mijn oude Nikon FM uit 1978 waar deze camera erg veel op lijkt. Zelfs de ontspanknop is hetzelfde. Bovendien is de diafragma-ring terug op z’n plek zoals ik ooit gewend was. Meteen vertrouwd dus met een gevoel van herkenning! Het toewijzen van alle functies waar ik ze wilde hebben, was in een uurtje gepiept. Dit zonder de handleiding nodig gehad te hebben.
De elektronische zoeker van de X-T3
Hij stond al genoemd bij de specs. De X-T3 heeft een elektronische zoeker meegekregen met maar liefst 3,69 miljoen beeldpunten. Het beeld wordt 100 maal per seconde ververst. Indrukwekkende cijfers! In de praktijk betekent het een zeer zacht beeld voor de ogen en het is een genot ernaar te kijken. Hier komt hét grote voordeel van een systeemcamera om de hoek kijken: what you see is what you get. Een elektronische zoeker is voor mij helemaal nieuw, maar het wende erg snel. Belicht je handmatig, zoals ik altijd doe, moet de belichting een klein beetje in de goede richting zijn afgesteld om iets van een beeld in de zoeker te kunnen zien. Met de diafragma-ring op de lens, de sluitertijd onder het voorste draaiwieltje en ISO-getal links bovenop de camera, is dat natuurlijk razendsnel geregeld.
Als natuurfotograaf gebruik ik erg vaak het ‘expose to the right’ principe, je laat de hooglichten nét niet uitbijten om het maximale uit de beeldsensor te halen. Dan voelt het bijna als vals spelen om hightlight-clipping in de zoeker te kunnen zien. Uitgebeten wit zie je hierbij oplichten en knipperen. Klein tikkie terug tot het weg is en je bent ‘ETTR’ aan het toepassen, mits er sprake is van enige witte tinten in de foto. Anders is het wat overdreven en ben je zwaar aan het overbelichten. In 9 van de 10 gevallen is dit toepasbaar omdat er altijd wel iets ‘wits’ in de hooglichten foto zit.
Ook kun je het RGB-histogram even aanzetten in de zoeker. Handig als je veel rood in de foto hebt. Dan moet je ervoor zorgen dat rood niet uitbijt door het roodkanaal binnen de rechterkant van het histogram te houden. Ofwel, zorg ervoor dat het rood daar niet tegen de rechterkant aankruipt. Handig als Sinterklaas weer in het land is. Maar ook bij onderstaande foto met overdreven veel rood bij het ochtendgloren. Dit is niet in Photoshop overdreven, het was mijn meest rode ochtend ooit!
De grand finale van de Fujifilm X-T3
Dat het Fujifilm X-systeem meer dan geschikt is voor portret-, straat-, en reisfotografen, was mij al bekend. De grand finale moet voor mij uit gaan wijzen of dit systeem ook geschikt is voor weidse landschappen, of liever gezegd waterschappen. Pas dan kun je spreken van een allround camerasysteem.
Nu gaan we echt op pad met de kano op één van de fraaie veenplassen die het Groene Hart van Nederland rijk is! Na het opladen van de accu en formatteren van de geheugenkaart ging de wekker erg vroeg af. De weersvoorspelling beloofde erg veel goeds. Ik viel met mijn neus in de boter met een prachtige ochtend met volop grondmist in combinatie met wat bewolking. Een zeldzame combinatie!
Er zouden nog na deze ochtend snel achter elkaar nog een paar van dit soort ochtenden komen, met als klap op de vuurpijl de meest waanzinnige zonsopkomst op zaterdag 20 oktober. Zodoende kwam er niet veel van mijn voornemen om de veelzijdigheid van de Fujifilm X-T3 te toetsen. Of de Fujifilm X-T3 geschikt is voor weidse landschappen mag blijken uit de onderstaande serie die ik op verschillende mooie ochtenden op het water maakte vanuit de kano.
Dynamisch bereik
Nu de meeste camera’s het meer dan voldoende in huis hebben, is het een hot item geworden en willen we meer en meer. Als reviewer wil ik er natuurlijk graag iets over melden en het liefst met een cijfertje komen. Dat cijfertje vind je nergens op internet, van geen enkele Fujifilm X-camera. Door het X trans-patroon schijnt het moeilijk meetbaar te zijn. Uit eigen ervaring kan ik inmiddels zeggen dat het meer dan voldoende is en dat zeer donkere schaduwen zich gemakkelijk op laten lichten, zonder dat er sprake is van banding of kleurschifting. Sterker nog, ik persoonlijk vind het dynamisch bereik van de X-T3 beter bruikbaar dan van bijvoorbeeld de full frame Canon 5D mark IV waar ik erg veel ervaring mee heb.
Het is heel apart om te zien dat details en kleuren details bewaard blijven met het oplichten van de foto met een stop of 4. Dat is heel erg veel. Hieronder een voorbeeldfoto waarbij de voorgrond bijna zwart was en het gras levensecht van kleur tevoorschijn komt na het oplichten met ruim 3 stops.
Accu van de Fujifilm X-T3
Deze is hetzelfde als van zijn voorgangers van het type NP-W126S. Wat betreft het aantal foto’s dat ermee gemaakt kan worden geeft CIPA 390 foto’s op volgens hun standaard. Dit ligt ruim boven het gemiddelde voor een systeemcamera en kan veel hoger uitpakken in de praktijk. Wat telt is de duur dat de camera aan staat. Om de accu te sparen liet ik de camera automatisch naar de standby stand schakelen na 15 seconden. Na een hele ochtend fotograferen (zo’n 200 foto’s) waren er nog 4 van de 5 streepjes te zien voor de accu-indicatie. Ik heb hem dus geen enkele ochtend leeg gekregen. Wat mij betreft is de accu-capaciteit dik in orde wat mij verbaasde voor zo’n klein accuutje.
RAW converters voor het Fujifilm X-systeem
Het Fujifilm X-trans patroon heeft het de RAW-converters niet gemakkelijk gemaakt. Ze hebben er zelf gratis software voor, genaamd ‘RAW file converter EX’ en ‘FUJIFILM X RAW STUDIO’. Bij de laatste moet je de camera middels een USB-kabel met je computer verbinden. Zodoende gebruik je de standaard beeldstijlen van Fujifilm in de camera. ‘RAW file converter EX’ kan best meer, maar wil je meer controle over het eindresultaat, zul je Lightroom of Capture One moeten gebruiken, eventueel in combinatie met ‘Iridient’, deze zet het X-trans patroon om naar DNG formaat, waarna je als een gewone RAW-file verder naar hartelust kunt bewerken.
Ik heb ze allemaal in alle mogelijke combinaties geprobeerd. Simpelweg in Lightroom bewerken beviel echter het beste. Hierbij moet je niet te ver gaan met verscherpen omdat er dan ‘wormvormige artefacten opstaan. Voor het betere verscherpen is het dus handig dit in Photoshop te doen. Alle voorbeeldfoto’s in deze review zijn op deze manier gedaan. Zowel Lightroom, ACR en Capture One bevatten de beeldstijlen van Fujifilm als preset. Over het algemeen is het voldoende om er eentje te kiezen en klaar is je foto! Lekker simpel dus.
Conclusie
De Fujifilm X-T3 heeft mij dus in positieve zin verrast. Dit had ik nooit verwacht van een camera met een APS-C sensor. Bij aanschaf was ik bereid een stapje terug te doen in ruil voor een compacter en goedkoper systeem dan ik voorheen gebruikte. Het stapje terug is er natuurlijk als je op pixelniveau gaat kijken t.o.v. een full Frame camera. Maar: Fujifilm zet hier iets tegenover wat ik van geen enkel ander merk ken en dat is een enorme ‘punch’ in de beelden. De uitbundige kleuren, het enorme microcontrast en de scherpte maken het een camerasysteem met ballen als van een olifant. Het moet natuurlijk bij je smaak passen, maar zeker is dat dit camera-systeem ver buiten het gemiddelde zit en wel aan de goed kant ervan. Wat heel erg opvalt is dat dit systeem heel erg goed is in het vastleggen van detail in donkere partijen. Dit door het uitstekende microcontrast van de objectieven en wellicht door het X-trans patroon.
De Fujifilm X-T3 is niet de gemakkelijkste camera om mee te werken. De kleine pixeltjes van de sensor én de scherpte van de objectieven maken dat je haar en haarscherpe foto’s kunt maken. Doe je hierbij iets niet goed zoals de scherpte net niet op het goede punt, of maak je een klein beetje beweging, word je genadeloos afgestraft door deze camera. Eenmaal aan gewend zijn de beloningen erg groot!
Kortom: het grote verschil t.o.v. een full frame kamer zit hem in de marges. Deze zijn wat kleiner. De foto’s in deze review zijn zeker niet representatief voor het kunnen van deze camera. De reden is heel simpel: ik kan het nog niet zo goed. Dat is wat deze camera mij heeft geleerd. Ik heb de uitdaging aangenomen om een volgende keer betere en meer creatieve foto’s te maken. Van deze camera word je dus een betere fotograaf. Hij daagt je uit om er meer en meer uit te halen en daarmee meer uit jezelf te halen!
Wat ik van vele overstappers al gelezen had: deze camera heeft mij het plezier in de fotografie teruggegeven en bovendien is mijn rug me erg dankbaar!
Gerelateerde producten
Geplaatst in:
