Elke jaargetijde heeft z'n fotografische pluspunten, maar als het gaat om sfeer is de herfst favoriet. Het aanzien van bos en land verandert. Het meeste blad zit nog aan de bomen maar wisselt al van kleur. En het groen op de bodem wordt hier en daar al bedekt. Voor ochtendnevel hoef je niet vroeg op te staan, en bijna de hele dag heb je mooi licht. Sfeer volop en het is aan jou om daar je persoonlijke kijk op los te laten!

In de nabewerking heb je volop mogelijkheden je fotoresultaten te finetunen, maar bij de opname heb je ook directe invloed. Om het lichtspel in het bos goed te laten zien is het vaak beter om het beeld aan de donkere kant te houden. Doe dat met de plus/min-instelling op je camera als je in de P of A stand werkt, of zorg ervoor dat je in de M-stand iets onderbelicht. De warmte van beeld pas je aan met de witbalans. Stel handmatig een hoge Kelvin-waarde in, of gebruik de stand voor bewolkt weer. Overigens werkt dit met name als je je foto's opslaat in JPEG. Werk je met RAW-bestanden, dan heb je alle ruimte om achteraf de witbalans te bepalen.

Foto: Johan Bakker Foto: Ronald Kromkamp

Beeldstijl, Creatieve Instelling, Picture Control

Er is nóg een truc om je foto's een eigen stijl te geven, en dat is het toepassen van een creatieve instelling. Dat is een pakket aan instellingen, dat het aanzien van het eindresultaat bepaalt. Ze gaan over zaken als contrast, kleurverzadiging, verscherping en soms meer. Naast de algemene standaardinstelling is er een stand voor extra sterke kleuren, voor portret (met de nadruk op tere huidtinten), landschap, enzovoorts.

Als je deze instellingen in je camera opzoekt, zie je dat je ze ook kan aanpassen aan jouw eigen wensen. Gebruik je de instelling voor sterke kleuren, dan kun je de kleurverzadiging binnen die instelling versterken of verzwakken. Meestal kun je ook geheel nieuwe instellingen opslaan gehaal naar jouw eigen persoonlijke voorkeur. Al deze instellingen hebben betrekking op de manier waarop je camera het beeld in JPEG opslaat.

SOOC

Het grote idee achter vooraf de instellingen aanpassen naar jouw eigen wens, is dat de JPEG-foto's die uit je camera komen direct te gebruiken zijn, zodat je ze bijvoorbeeld meteen kunt posten. Hier is zelfs een term voor: Straight Out Of Camera (SOOC). Binnen gebruikersgroepen worden SOOC instellingen zelfs uitgewisseld.

Fotografen die al wat langer meelopen gaan ervan uit dat je voor goede foto's per se in RAW moet fotograferen, maar dat is in de afgelopen jaren wel veranderd. De moderne sensoren en processors leveren uitstekende JPEG's af. Als je intensieve correcties wilt uitvoering blijft RAW favoriet. Wie twijfelt: sla je foto's op in JPEG plus RAW.

Extra tips voor herfstfoto's

Foto: Geert Weggen Foto: Linda Leideman

Zorg voor stabiliteit

Als je lage foto's uit de hand maakt, is de kans groot dat je foto's achteraf tegenvallen. Vaak zijn je foto's dan net niet optimaal scherp, want ook al fotografeer je via het uitgeklapte lcd-scherm, je zit vaak toch in een ongemakkelijke houding. Met een statief krijg je meer zekerheid en werkt je zorgvuldiger.

Veel grote statieven zijn prima in een lage stand te gebruiken, maar in het bos besla je dan wel een groot grondoppervlak. Dat werkt niet fijn, en je richt onnodig schade aan. Een klein laag statief heeft die nadelen niet en werkt bij lage natuurshots veel plezieriger.

Voorbeeld is de Fotopro X-Aircross 1 Mini Carbon Tripod: klein, veelzijdig een licht. Dit ministatief neemt weinig ruimte in, dus je stopt het makkelijk in je tas of rugzak. Door de carbon poten en zuil blijft het gewicht laag, terwijl de stabiliteit opmerkelijk goed is. Door het middenzuiltje kun je de hoogte heel precies regelen, belangrijk bij macro! Ook is er het Leofoto MT-03 statief, deze is mooi en laag boven de grond te gebruiken, prima voor paddenstoelenfoto’s en andere herfstclose-ups. Je kunt de poten in meerdere standen inklikken en deze zijn ook nog eens uitklapbaar tot de dubbele lengte. Dit is niet alleen voor extra hoogte, maar ook voor extra evenwicht bij gebruik van wat zwaardere objectieven. Op de pootjes zitten schroefgaten, goed te gebruiken voor aansluiting van een klein ledpaneeltje. Dat bevestig je het makkelijkste met een Magic Arm AM-1.

Veel grote statieven hebben wel een mogelijkheid om laag bij de grond te fotograferen, maar in de natuur is dat vaak niet erg handig. Het Leofoto Ranger LS-223 C statief is dan een goede, solide aanvulling, die weinig grondoppervlak beslaat. Je kunt de kop van je grote statief er gewoon op overzetten.

Lenzen voor natuurclose-ups

Voor dichtbijfoto's in de natuur is een macro-objectief de beste keuze. In de uiterste stand ga je tot 1:1 of zelfs 2:1. Je hebt je onderwerp opare groot of zelfs tweemaal ware grootte in beeld, waardoor het kleine details heel groot in beeld ziet. Voor veel foto's hoef je overigens niet zo extreem dichtbij, maar een macrolens geeft je in elke geval optimale variatiemogelijkheden in het dichtbijbereik. Daarbij krijg je de hoogste kwaliteit. Kijk we naar de producten van de bekende camera en lenzenmerken: allemaal van hoge kwaliteit!

Heb je nog geen macrolens: kijk eens hoe dichtbij je kunt gaan met je standaard- of telezoom. Met een close-up voorzetlens of een set tussenringen kun je daarmee nog dichterbij gaan.

Laowa macro objectieven

Er is geen merk dat zowel vergroting en kwaliteit voor zo'n betaalbare prijs levert als Laowa. De Laowa macro-objectieven gaan tot tweemaal ware grootte (2:1), terwijl de meeste andere tot 1:1 gaan. Je krijgt dus standaard een extra sterke vergroting. Qua optische eigenschappen scoren deze objectieven zeer hoog. De scherpstelling werkt overigens handmatig. Deze objectieven zijn daarom vooral geschikt voor een rustige manier van fotograferen, liefst vanaf statief.

Nikon macro objectieven

Nikon heeft een aantal objectieven voor hun full-frame camera's. Denk hierbij aan de Nikon Z MC 50mm f/2.8, dit is een lichte, compacte macrolens die tevens ook een goede prime lens voor je Nikon Z camera is. Ook is er de Nikon Z MC 105mm f/2.8 VR S, dit is een geweldige macrolens. Zeer scherp, prachtig bokeh en ongelofelijk snel. Deze objectieven passen natuurlijk ook op de Nikon systeemcamera's met AOS-C beeldsensor.

Laowa heeft een 90mm voor het Z systeem, de Laowa 90mm f/2.8 2X Ultra-Macro APO Lens - Nikon Z. Gaat zoals gebruikelijk bij Laowa tot 2:1, scherpstellen gaat handmatig, met een grote, nauwkeurig instelbare ring.

Canon macro objectieven

De Canon RF 85mm f/2.0 is een handzame macro, die door z'n hoge 2.0 lichtsterkte tevens en een ideaal portretobjectief is. Met ingebouwde stabilisatie, dus optimaal bruikbaar op alle EOS R camera's. De Canon RF 35mm F/1.8 is een ideale universele prime op je EOS R body. Het is een mooie neutrale groothoek, bovendien klein licht. Ideaal voor streetlife inderdaad. Maar je komt zo dichtbij dat je er in stad en land ook mooi macrofoto's mee kunt maken. En de Canon RF 100mm f/2.8L; Canons macrotopper is natuurlijk bedoeld voor de EOS R camera's en levert spraakmakende prestaties. Bijzonder is dat hij niet als gebruikelijk tot 1:1 gaat, maar tot 1,4x ware grootte. Met de Spherical Aberration Control ring pas je het karakter van de onscherpte aan en realiseer je zelfs een softfocus effect.

Sony macro objectieven
Hét macro-objectief voor de Sony systeemcamera’s is de Sony FE 90mm f/2.8 Macro G OSS. Torenhoge kwaliteit en zeer snelle scherpstelling, plus een snelle switch tussen autofocus en manual focus. Een stuk compacter is de Sony FE 50mm f/2.8 Macro. Op full frame camera’s kun je hem beschouwen als een compacte prime met 1:1 macromogelijkheid. Op een APS-camera’s is het een mooie compacte universele macro, tevens geschikt voor portretfotografie.

Fujifilm macro objectieven
Voor het Fujifilm X systeem is de XF 80mm f/2.8 R LM OIS WR Macro het meest universele macro-objectief, uitgerust met beeldstabilisatie. Het reikt tot 1:1 ware grootte. Voor liefhebbers van lichte, compacte objectieven heeft Fujifilm het extreem lichte (minder dan 200 gram) en compacte XF 30mm f/2.8 R LM WR Macro objectief. Minder geschikt voor insecten en vlinders, maar prima geschikt voor natuurclose-ups. Het XF 60mm f/2.4 R Macro objectief is ook plezierig compact en maakt wat grotere werkafstanden mogelijk dan de 30mm. Het 60 mm gaat niet tot 1:1, maar tot 0,5x ware grootte.

Micro Four Thirds macro objectieven
Olympus (tegenwoordig OM System geheten) is bij uitstek geschikt voor macrofotografie. Door de kleinere beeldsensor heb je iets meer scherptediepte, en daardoor minder scherpstelfouten. De camera’s en objectieven zijn klein, dus fijn hanteerbaar voor macro uit de hand. De uitstekende beeldstabilisatie (in elke body aanwezig) helpt daar zeker bij. Bovendien zijn de camera’s voorzien van zeer goede focus stacking opties. De meeste gebruikers kiezen hier voor het universele 60mm macro objectief M.Zuiko Digital ED 60mm f/2.8 Macro.

Een van de interessantste macro-objectieven op de markt is het M.Zuiko 90mm f/3.5 Macro IS Pro objectief. Door de extra lange brandpuntsafstanden 90 mm het perfecte objectief voor vlinders en insecten, maar verder ook de beste keuze als je houdt van een sterk geïsoleerd onderwerp tegen een maximaal onscherpe achtergrond. Het komt tot 2x ware grootte en biedt volwaardige autofocusmogelijkheden. Spelen gewicht en omvang een hoofdrol, dan is er de M.Zuiko Digital ED 30mm f/3.5 Macro, die zelfs tot 1,25x ware grootte gaat.

Panasonic levert voor Micro Four Thirds het hoogwaardige Leica DG Macro Elmarit 45mm f/2.8 ASPH OIS objectief. Als je op volume en gewicht wilt besparen kun je kiezen voor het Panasonic Lumix G Macro 30mm f/2.8 ASPH Mega OIS.

Sigma macro objectieven
Het Sigma 105mm f/2.8 DG DN Macro Art objectief wordt gemaakt voor Sony systeemcamera's en voor systeemcamera's met L-vatting (Panasonic, Leica, Sigma). Het is een mooi universele macro-tele, ook prima geschikt voor portretwerk. Een kleiner en lichter alternatief is de Sigma 70mm f/2.8 DG Macro Art, ook leverbaar voor Canon reflexcamera's. Op een camera met APS-C beeldsensor werkt dit objectief globaal als een 105mm op fullframe. Op een fullframecamera fungeert het als een compacte, lichte macro.

Voor Nikon en Canon reflexcamera's heeft Sigma nog het 105mm f/2.8 EX DG OS HSM Macro objectief, al jaren in het assortiment met een erg gunstige prijs/prestatieverhouding.

Boeken over macrofotografie
Als je alles over macrofotografie wilt weten zijn er ook leuke en informatieve boeken. Deze boeken bieden uitgebreide informatie die elke fotograaf verder brengt, leer de technische aspecten aan de hand van talloze voorbeeldfoto's. In deze boeken vind je ook waar en wanneer je je favoriete onderwerp kan fotograferen en hoe je dit doet.

Ideale macroflitser
Veel macroflitsers zijn niet of nauwelijks verstelbaar. De Godox MF-12 is dat wel: je kunt de twee flitskopjes volop verplaatsen op de bevestigingsring, waardoor je feitelijk een miniflitsstudio voorop je lens creëert. Hij wordt aangestuurd door een Godox radiografische commande. Daarmee kun je de sterkten van de twee flitsertjes onafhankelijk van elkaar regelen. En je kunt ook extra flitsers aansturen. Dus als je al een Godox reportageflitser hebt kun je die laten meewerken, voor een mooi tegenlichtrandje bijvoorbeeld. De MF-12 is geschikt voor elk merk waarvoor Godox commanders maakt. De commander is niet bij de prijs van de MF-12 inbegrepen, maar misschien heb je die al voor je reportageflitser.

Mist is mooi!

Mist ontstaat wanneer warme en koude lucht met elkaar in aanraking komen, hierdoor onstaan zeer kleine druppeltjes water die in de lucht blijft hangen. Dit fenomeen doet zich met name voor in de herfstperiode, maar je moet hiervoor wel vroeg je bed uit. Mist vormt zich met name rond water en natte ondergronden zoals weilanden. Tot zover onze Erwin Krol benadering van dit onderwerp, wat kunnen wij als fotografen hiermee?

Mist maakt een omgeving mysterieus en zorgt ervoor dat je een bepaalde sfeer mee kunt geven aan een foto of aan een specifiek onderwerp in een foto. Denk aan dieren die net boven de laag hangende mist uitsteken of een boom waarvan net de contouren zichtbaar zijn. Of een laagje mist die een sloot bedekt, terwijl een rij bomen galant de wacht houdt. Je ziet ook erg vaak mist ´s ochtends vroeg boven de weilanden langs een snelweg (in ieder geval bij de A9 in de buurt van Alkmaar). En aangezien de kans groot is dat je ´s ochtends vroeg weer eens vast komt te staan in een file, kun je dit een minder onaangename ervaring maken door je camera mee te nemen en te proberen die mist mooi vast te leggen!

Foto: Pascalle Schotte Foto: Jelle Wognum

Polarisatiefilter

Een polarisatiefilter wordt gebruikt om reflecties tegen te gaan, handig als je bijvoorbeeld een auto wil fotograferen. Tegelijkertijd zorgen deze filters voor meer kleur en contrast in je foto's, ze worden om deze reden ook vaak gebruikt door landschapsfotografen. Biede eigenschappen komen ook prima van pas bij herfstfotografie. Omdat het in de herfst vaak vochtig is, krijg je snel last van spiegeling op de blaadjes (op de grond). Hoewel een beetje vochtigheid in een bos vaak zorgt voor mooiere kleuren, wordt die spiegeling vaak als onrustig ervaren. Een polarisatiefilter voorkomt deze spiegeling én draagt bij aan (nog) mooiere kleuren en contract. Perfect voor herfstfotografie!

Foto: Maaike Riehl

Zie de zon schijnt door de bomen

Veel fotografen dromen ervan ooit nog eens zo'n foto te maken waarbij de zonnestralen tussen de bomen doorschijnt en zorgt voor een prachtig spel van licht en schaduw. De herfst is de ideale tijd om eindelijk die foto te gaan maken! Zonnestralen zijn alleen goed zichtbaar wanneer er iets in de lucht is waar het licht op kan schijnen, zoals bijvoorbeeld nevel, mist of rook. En zoals eerder aangegeven is er tijdens de herfst vaker mist, zeker in de ochtend.

Daarnaast heb je nog iets nodig dat de zonnestralen bundelt, je wilt tenslotte niet één grote zonnestraal maar meerdere dunne stralen vastleggen. Bomen zijn hier zeer geschikt voor en tijdens de herfst heb je het voordeel dat de bomen minder dichtbegroeid zijn waardoor er beter licht doorheen komt. De mooiste zonnestralen komen van opzij of schuin van boven, wacht dus niet tot de zon te hoog staat. Net als bij het fotograferen van mist is het zaak op de juiste plaats en tijd te zijn, kwestie van je voorbereiden en vroeg opstaan dus.

Foto: Martin Podt Foto: Martijn van Steenbergen

(Ver)kijken, niet klikken

We hebben het in dit artikel over herfstfotografie en wat je allemaal kan doen en nodig hebt, maar je kunt natuurlijk ook zonder camera genieten van de herfst. Gewoon lekker wandelen of fietsen en de frisse boslucht inademen, heerlijk! Het is alleen wel leuk als je iets bij je hebt, waardoor je beter alles om je heen kunt observeren. Soms ben je toch wel nieuwsgierig naar de details van die mooie vogel, vlinder of paddenstoel. In die gevallen is een verrekijker ideaal. En in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, zijn er ook verrekijkers die juist heel goed zijn in dichtbij kijken...

Pentax Papilio, de kleine kijker voor ver en dichtbij
De kleine, lichte Pentax Papilio’s zijn ideale verrekijkertjes om de herfst mee te beleven. Ze zijn namelijk niet alleen voor de verte, maar ook voor de korte afstand. Het ene moment observeer je de specht in de boom, het volgende moment bestudeer je de stippen van een vliegenzwam! De meeste verrekijkers zijn alleen maar goed voor objecten ver weg, de Papilio’s kunnen tot maar liefst 50cm dichtbij. De Papilio 8,5 x 21 is de meeste universele, de 6,5 x 21 biedt meer overzicht en is makkelijk stil te houden.

Handige accessoires voor macrofotografie

We hebben het eerder gehad over specialistische macro objectieven, waarmee je alle kleine onderwerpen vast kunt leggen die je tijdens een herfstwandeling tegenkomt. Er zijn alleen nog diverse handige accessoires, waarmee je nóg creatiever aan de slag kunt. Denk aan speciale belichting of meer scherpte-diepte met een macro instelslede.

Uitdagende magische macroverlichting
Creativiteit en macro gaan hand in hand met de uitdagende Falcon Eyes DV-3B verlichtingsset. Je hebt licht van voren, van opzij en zelfs van achter het onderwerp. De sterkte is per lamp regelbaar en met de meegeleverde filters kun je het licht zelfs kleuren.

Sunwayfoto FL-54
De Sunwayfoto FL-54 is een klein Led-lampje wat ideaal is voor het toevoegen van extra licht bij natuurclose-ups! Voor een mooi tegenlicht-randje bijvoorbeeld, of voor het ophelderen van schaduwen. De sterkte en de kleur van het licht zijn heel precies regelbaar. Combineer hem met een ministatief of de Joby Gorrilapod 325. Ook goed te combineren met de Magic Arms van Leofoto.

Leofoto instelslede MP-150S
Bij extreme macro-opnamen is de scherptediepte minimaal. Dat vraagt om hoge precisie en dat geeft de Leofoto instelslede MP-150S. Hij is ook zeer beschikt voor focus stacking.