Canon EF 400 mm f/4.0 DO IS II USM

Op de Photokina 2014 heeft Canon een nieuwe, relatief compacte telelens geïntroduceerd. Het betreft een nieuwe uitvoering van de 400mm f/4.0 DO IS USM welke al sinds september 2000 meegaat. Nu, bijna 14 jaar later (!) komt Canon met de 400 mm f/4.0 DO IS II USM, welke aanzienlijke verbeteringen met zich meebrengt in zowel optische prestaties als gewicht. Reden voor wildlife fotograaf en Cameralandmedewerker Ed Dorrestein om deze lens eens goed onder de loep te nemen.

"Ik was al jaren zoek naar kleinere en lichtere telelenzen, maar altijd was de kwaliteit en autofocussnelheid een probleem. De vorige 400 DO versie van Canon presteerde op een crop camera redelijk maar op de fullframe camera's was de scherpte ondermaats. Deze volledig vernieuwde lens is een verademing, klein, licht, snel en een uitstekende beeldkwaliteit. Voeg daarbij de redelijke prijs en volgens mij hebben we dan een topper in handen. Ik kan met deze lichte lens weer uit de hand fotograferen, hij mag weer mee in de handbagage van het vliegtuig en op mijn fullframe 5D mark III is hij kneiterscherp (vergeef me de uitdrukking)."

Voor iedereen die deze lens overweegt hebben we een goed inruilplan opgesteld. De lens zal namelijk vaak de bestaande uitrusting gaan vervangen. Bij mij bijvoorbeeld gaat de EF 400/2.8 IS eruit en neem ik voortaan deze mee. De stop lichtsterkte verlies neem ik voor lief, de 5D mark III die ik heb kan gemakkelijk een hogere ISO waarde aan.

Onderstaand tref je mijn uitgebreide uitleg over dit prachtige nieuwe objectief van Canon en leg ik uit wat een DO objectief is en wat de verschillen zijn met niet DO objectieven.

'Relatief' compact

De fotograaf die gewend is te fotograferen met een 70-300mm op bijvoorbeeld een 7D zal deze lens groot vinden. Voor de fotografen die gewend zijn te werken met grotere tele- objectieven, zoals de 400/2.8 is de compactheid en het lagere gewicht een verademing.

Zoals te zien in het voorbeeld heeft Canon een fantastische prestatie geleverd door een compact objectief lichtsterk uit te voeren door gebruik van DO glaselementen. Een perfecte balans tussen lichtsterkte, gewicht/ afmetingen en beeldkwaliteit. Dit krachtige tele-objectief is uitstekend geschikt voor sport, wildlife en nieuwsfotografen. EF 400mm f/4 DO IS USM is 27% kleiner en 31% lichter dan een traditioneel 400mm f/4 objectief.

Gecombineerd met de superieure 4-stops beeldstabilisatie maakt dit uit de hand fotograferen mogelijk en opent dit heel veel meer deuren tot creativiteit en een loodzwaar tele-objectief wat enkel vanaf statief te gebruiken is. Een natuurfotograaf die veel wildlife vastlegt kan door gebruik van deze lens uit de hand blijven werken wat hem of haar veel meer flexibiliteit in het veld geeft dan wanneer hij of zij een statief zou meenemen. Het objectief is ook ideaal om als handbagage mee te nemen.

Wat is DO?

DO staat voor Diffractive Optics, een innovatieve techniek die Canon ontworpen heeft om lensfouten tegen te gaan die normaal zouden ontstaan bij het compacter maken van het objectief. Een tele-objectief heeft zijn fikse afmetingen nodig om het licht in goede banen te leiden voor een scherpe foto op bijvoorbeeld 400mm.

Je kunt een objectief niet zomaar kleiner bouwen en hetzelfde, compactere, eindproduct overhouden. Een objectief wat kleiner in afmetingen moet worden krijgt last van een grote hoeveelheid lensfouten, bijvoorbeeld chromatische aberratie. Dit komt omdat het binnenkomende licht natuurkundig gezien langs bepaalde banen moet lopen om tot een scherpe foto te komen. Breking noemen we dit. Hier komt nog bij kijken dat om scherpstelling mogelijk te maken er nog meer ruimte nodig is omdat lenselementen moeten kunnen verschuiven om de focus te kunnen verleggen.

Het gele lenselement is het DO element.

Breking is een optisch fenomeen waarbij de lichtgolven worden afgebogen wanneer ze de randen van een voorwerp passeren. De DO lenzen van Canon gebruiken meerdere DO elementen waarbij de roosters zijn gestapeld en naar elkaar toe zijn gericht. Door deze opstelling te combineren met een bolle (convexe) lens, wordt chromatische aberratie bijna volledig geëlimineerd en kunnen de lenselementen dichterbij elkaar in de objectiefbehuizing worden geplaatst. Het resultaat is een krachtig EF objectief dat veel kleiner en lichter is dan traditionele objectieven vrijwel zónder chromatische aberratie!

Hieronder is het verschil tussen een enkelvoudig DO element te zien in tegenstelling tot een meervoudig DO element. Bij het enkelvoudige element is duidelijk te zien dat het licht uit verschillende golflengtes bestaat om op verschillende plekken scherp samen komen. Door het DO element uit meerdere lagen te bouwen wordt dit vanzelf gecorrigeerd.

Omdat dit meerlaags DO element de verschillende golflengtes in omgekeerde volgorde samenbundelt is het nodig hier een conventioneel glaselement achter te plaatsen zodat dit gecorrigeerd wordt. Dit is hieronder goed te zien: Linksboven een conventioneel glaselement, links onder een meerlaags DO element en rechtsonder het meerlaags DO element met een conventioneel element er achter wat samen een ideale combinatie maakt.

Beeldkwaliteit

Beeldkwaliteit in de vorm van scherpte en contrast was altijd het grootste punt van kritiek op het voorgaande model. Dit kwam omdat er een luchtlaagje tussen de twee elementen zat wat bij de vernieuwde uitvoering aan elkaar gekit is.

Beeldkwaliteit is iets wat objectief lastig te verwoorden is. Dit komt omdat begrippen als scherpte en contrast voor ieders perceptie anders is. Als ik met een hele kritische kijk de scherpte van een objectief beoordeel zijn er weinig scherp genoeg. Nu kan mijn buurman, die er veel minder kritisch naar kijkt, dit zelfde objectief loepzuiver vinden. Er wordt dus meestal subjectief gesproken over de scherpte en het contrast van een objectief.

Zoals we van alle nieuwe Canon lenzen mogen verwachten voldoen deze aan de hoogste kwaliteitseisen en kunnen we door de huidige techniek een fantastisch scherpe lens bouwen. Dit wordt objectief bevestigt door de MFT charts hieronder. Zoals hieronder te zien is de Canon EF 400mm /f4.0 DO IS II USM optisch enorm vooruit gegaan op zijn voorganger. Zelfs wanneer er een 2x Extender gebruikt wordt is deze nog steeds beter dan het voorgaande model zonder Extender.

EF400mm F4 DO IS USM

MFT charts vertellen ook maar een deel van het verhaal. MFT charts worden door de lensfabrikant gemaakt op een optische bank om een indicatie te geven van wat een lens kan. Zo wordt een lens nooit op een body getest omdat de ontwikkeling hiervan zo enorm snel gaat kan het zijn dat tegen de tijd dat een objectief te koop is, deze getest is op een body die al verouderd is. Stel je voor dat de nieuwe 400/4.0 DO getest wordt op een Canon 20D wat voor verschil dit zou geven met een 5D MK III.

Het nut van een MFT chart is dus enkel een indicatie van de potentie van de lens, niet het uiteindelijke beeldresultaat wat in de praktijk haalbaar is. Dit is namelijk afhankelijk van veel meer factoren en daardoor niet praktisch te testen of te simuleren.

Voorbeeldfotos

Voor hen die een minder technische vergelijking zoeken hebben we uiteraard een aantal voorbeeldfoto's gemaakt. Deze zijn hieronder te vinden. Alle foto's zijn in Afrika gemaakt en minimaal bewerkt.